Tại sao rắn là biểu tượng ngành Y Tế?

Có thể dựa vào truyền thuyết trên, ngành y đã dùng biểu tượng con rắn quấn quanh cây gậy phép của thần Esculape. Nhận diện con rắn quấn quanh cây gậy tượng trưng cho sự khôn ngoan, khả năng chữa trị bệnh và kéo dài tuổi thọ.

Nhiều người thắc mắc, tại sao biểu tượng ngành y tế – dược lại là con rắn mà không phải là con vật hay thực thể khác? Có khi thì thấy hai con, lúc lại một con rắn quấn quanh một cây gậy, có khi thì cái ly hoặc cốc (hay gặp trong ngành dược).

Qua bài viết này, Học viện thẩm mỹ Gangwhoo đã có sự thu thập các dữ liệu thông tin cần thiết muốn được nhắn gửi đến quý bạn đọc giả những thông tin mà các bạn đang cần về biểu tượng ngành y tế việt nam. Mời quý đọc giả theo dõi bài viết này nhé

Để có thể trả lời cho đến tường tận câu hỏi trên kỳ thực là một câu chuyện dài, rất phức tạp. Vì các nhà nghiên cứu Cổ học và Y khoa đã có sự tranh cãi về tính nguyên ủy chính là nguồn gốc của biểu tượng ấy suốt nhiều thập kỷ qua, nói chung chưa hẳn ngã ngũ nhưng cũng đã có dấu hiệu sáng tỏ.

Từ truyền thuyết về rắn

Dựa theo truyền thuyết cổ Hy Lạp, Esculape – con trai của thần Appolon (thần Thái Dương) và nhân vật Coronis, là con gái vua xứ Thèbes Phlégyas – được xem là ông tổ của ngành Y dược. Thần Esculape không những có khả năng chữa bệnh mà còn có cả biệt tài làm cho người chết sống lại.

Vị thần Esculape (tiếng Latin) còn có tên gọi khác là Asclépios (tiếng Hy Lạp) nhiều khả năng lúc khi vừa chào đời ở Thessalie thuộc miền Bắc Hy Lạp vào khoảng năm 1260 trước Công nguyên. Dựa trên truyền thuyết cho rằng, mẹ ông qua đời khi đang còn mang thai ông và cha ông đã phải mổ lấy con ra khỏi bụng mẹ.

Vì lúc khi mẹ mất nên Esculape bị đem bỏ lên núi gần thành phố Epidaure, nhờ được dê cho bú và chó canh chừng nên đã sống sót. Và sau đó ít lâu, Esculape được cha mang đến cho Chiron, vị thần Nhân Mã (đầu người, hình ngựa) nuôi dạy. Do vì bản tính ưa quan sát và lớn lên trong khung cảnh thiên nhiên nên Esculape đã sớm nhận ra các loại cây cỏ có dược tính chữa bệnh hoặc có thể cải tử hoàn sinh.

Cũng dựa theo truyền thuyết, một ngày nọ, Esculape trên đường đi thăm bạn gặp một con rắn và ông đã đưa cây gậy ra và con rắn liền bám lấy rồi bò lên quấn quanh cây gậy. Thần Esculape thấy vậy đã cầm cây gậy đập xuống đất để giết chết con rắn. Tiếp ngay sau đó, ông lại thấy một con rắn khác bò tới cứu, miệng ngậm là một loại thảo dược và sử dụng nó giúp con rắn đã chết sống lại. Do đó, Esculape để tâm tìm kiếm các loại cây cỏ trong núi để chữa bệnh cho con người.

Vị thần Zeus, chúa tể của các vị thần Hy Lạp cổ đại, sợ Esculape quá tinh thông về y học sẽ giúp cho loài người trở thành bất tử nên sai anh em nhà Cyclopes tạo mũi tên sấm sét để trừng phạt. Nhờ vị thần Apollon kêu xin, thần Zeus đã tha tội và cho Esculape tham dự vào hàng tinh tú trong chòm sao Nhân mã (Sagittaire)Vậy nên, thần Esculape được xem như thần bổn mệnh của các thầy thuốc.

Ông tổ của ngành y dược

Vị thần Esculape lấy vợ là Lampetie và sinh được 2 con gái là Hygia và Panacée, 3 con trai là Thelesphore, Machaon và Podalire. Có tất cả 5 người con của ông đều tạo dựng được danh tiếng không kém cha.

Cũng dựa theo truyền thuyết, Hygie đã nuôi rắn thần để chữa bệnh và về sau trở thành một nữ thần biểu tượng cho việc giữ gìn sức khỏe con người, do đó môn vệ sinh học được đặt tên là Hygène. Đây là cô con gái thứ hai – Panacée – là nữ thần có khả năng chữa mọi bệnh tật, do đó thuốc chữa bệnh được gọi là Panacée. Với hai người con trai đều tham gia cuộc chiến thành Troy và đã được Homère ca ngợi trong tập trường ca Iliad. Machaon đã có tài chữa mọi vết thương cho các chiến binh, còn Podalire là một thầy thuốc ngoại khoa tài năng. Có người con trai của Podalire là Hipocoon, tổ tiên của Hippocrate, sau này được tôn vinh là bậc y tổ của thế giới.

Cũng trong nhiều thế kỷ, có thể vào thời kỳ Pindare, đầu thế kỷ thứ 5 trước Thời Công Nguyên; Esculape mới được tôn thờ như một vị thần linh của y học Hy Lạp. Có thể từ thời điểm này, những đền thờ đầu tiên được xây dựng để ghi ơn ông, đồng thời còn được dùng làm nơi khám chữa bệnh. Từ đó, chữ Esculape về sau đã trở thành danh từ chung để chỉ những người hành nghề y dược.

Nhằm để tưởng nhớ Esculape, hậu thế đã dựng bức tượng của ông, tay cầm chiếc gậy làm bằng cây nguyệt quế và một con rắn quấn chung quanh. Là con rắn này có tên là Elaphe longissima, một loài rắn lành có màu sắc đẹp, sống phổ biến ở châu u. Cũng dựa theo truyền thuyết, loài rắn đã được đưa đến La Mã để cứu nguy cho những người dân bị nạn dịch hạch đang gieo rắc nỗi khiếp đảm lúc bấy giờ. Đã có người còn cho rằng, những con rắn của thần Esculape đã chữa bệnh cho con người bằng cách liếm các vết thương của người bệnh trong lúc họ đang ngủ.

Biểu tượng ngành Y Tế – dược

Có thể dựa vào truyền thuyết trên, ngành y đã dùng biểu tượng con rắn quấn quanh cây gậy phép của Esculape. Hiện diện có một con rắn quấn quanh cây gậy tượng trưng cho sự khôn ngoan, khả năng chữa trị bệnh và kéo dài tuổi thọ. Và con rắn và cây gậy cũng là hai chi tiết trong logo ngành y tế việt nam

Và trong biểu tượng của ngành dược cũng sử dụng con rắn này nhưng nó quấn quanh một cái ly hoặc cốc có chân cao. Là một chiếc ly/cốc tượng trưng cho chén thuốc của nữ thần sức khỏe Hygia, bên trong có chứa đựng chất dịch được chiết xuất từ các loại cây cỏ. Và còn con rắn tượng trưng cho sức khỏe và sự trẻ trung. Với biểu tượng của ngành dược nhanh chóng được quốc tế công nhận giống như biểu tượng con rắn và cây gậy của ngành y

Hiện nay, cũng còn có một cách lý giải khác về cây gậy thần và con rắn trong ý nghĩa biểu tượng ngành y: Gậy thần gồm một bó đũa (hoặc chiếc đũa) được chế từ cây thắng (tượng trưng cho sự vinh quang và được con người La Mã sử dụng làm mũ đội cho các binh sĩ thắng trận trở về). Hình ảnh hai con rắn hoặc có khi một con ôm quanh hai bên cây gậy là biểu tượng là của thần Hermès (thần thoại Hy Lạp) và sau này là vị thần Mecure của người La Mã, vị thần điều hành sức khoẻ và sự mua bán. Các chú rắn vừa biểu tượng cho sự thận trọng, tính khôn khéo vừa đại diện được cho sự cân bằng về tâm thần và thể xác của các nhà hiền triết cổ đại. Những người thầy thuốc và dược sĩ Châu u đã lấy hình tượng con rắn và gậy thần đã làm biểu trưng cho nghành Y (vừa chữa bệnh, vừa kinh doanh thuốc men).